“تصمیم‌های کوچک زندگی مهندسی” – کدام کنترلر برای ماشین فرز CNC مناسبتر است؟

سری مقاله‌های “تصمیم‌های کوچک زندگی مهندسی” به قلم محمد معلمی مجموعه نوشتارهایی است که در آن سعي مي‌شود پارامترها و ملاك انتخاب اجزاي ماشين يا روشهاي انجام امور طراحي يا ساخت مورد بحث و بررسي و مقايسه قرار گيرد تا زمانی که مهندسان بر سر دو راهيهاي انتخاب روش قرار مي‌گيرند راهنمایی برای انتخاب داشته باشند. لذا اين گونه مطالب – كه ممكن است مواردي ساده يا پيش‌پا افتاده نيز باشد- مي‌تواند كمك مناسبي براي ديگر افرادي باشد كه تجربه كمتري در زمينه مورد بحث دارند و يا حداقل زمينه فكري خوبي در اين موارد فراهم نمايد.

نكاتي كه در ذيل آمده است تركيبي از منابع علمي و تجربيات شخصي نویسنده است و ممكن است نياز به اصلاح داشته باشد. لذا در صورتي كه خوانندگان محترم ايرادي در‌ آن مي‌بينند مي‌توانند با نويسنده تماس گرفته و موارد را گوشزد كنند يا مطلبي در دنباله اين مطلب به جهت استفاده ديگران بنويسند تا در ادامه منتشر شود.

این مقاله همچنین در مجله مهندسی ساخت و تولید ، سال هشتم- شماره ۳۵ – مرداد ۱۳۹۰ به چاپ رسیده است. با توجه به تغییرات تکنولوژی ممکن است برخی نکات تنها متناسب با زمان نگارش مقاله بوده و برای زمان حال قدیمی یا پیش پا افتاده باشد.

 

استاد ارجمندم آقاي دكتر ستاري‌فر در كلاس‌هاي درس خود گاهي اوقات اين سوال را از دانشجويان خود مي‌پرسد كه پيكان بهتر است يا بنز؟ بسیاری از دانشجویان پاسخ می دهند: “بنز” و او در جواب می گوید:  “اگر بنز بهتر است پس چرا همه بنز نمی خرند؟ پس کیفیت تنها عامل انتخاب نیست”.

جواب سوال آقاي دكتر را كه در واقع ابزار تصميم‌گيري براي رسیدن به پاسخ این سوال است، بايد با استفاده از بيان عوامانه قوانين ترموديناميك داد. بر اساس بيان عوامانه قانون اول ترموديناميك “هر چه قدر پول بدهي همانقدر آش مي‌خوري”. بنابراين اگر خواسته‌ها بالاتر برود بايد هزينه پرداختي هم افزايش يابد. از اين مطلب مهم‌تر، رعايت قانون دوم است. بيان عوامانه قانون دوم ترموديناميك مي‌گويد “معادل همان مقدار كه پرداخت مي‌كني هم آش نمي‌خوري”. يعني گزينه‌اي بایستی انتخاب شود که علاوه بر تناسب با کاربرد مورد نیاز،  بيشترين راندمان را داشته باشد و به ازای پول پرداختی بیشترین خواسته‌هاي استفاده کننده را برآورده سازد. مثالی که در این مورد از خودرو – که آشنایی عمومی با آن بیشتر است – می توان زد همان برند معروف بنز است. در صورتی که از این برند استفاده کنید برای به دست آوردن مثلا ۲۰% قابلیت بیشتر ممکن است مجبور باشید دو برابر بیشتر هزینه پرداخت کنید. البته تصمیم با استفاده کننده است و بسیاری بنا به دلایل مختلف بنز را انتخاب می‌کنند.

مطلبی که در ادامه آورده شده است پارامترهای تصمیم‌گیری برای انتخاب کنترلر  مناسب برای یک فرز CNC است. البته بسیاری از پارامترها برای دیگر انواع ماشین‌ابزار نیز قابل استفاده است. بخش اعظم مطالب ذکر شده حاصل مقایسه اطلاعات سازندگان، بررسی منابع علمی و تجربیات نگارنده است و به طور مشخص از منبع خاص ذکر نشده است. امید است این مطلب برای خوانندگان محترم مفید بوده و در صورتی‌که ایرادی مشاهده می‌شود به نگارنده تذکر دهند تا مطلب اصلاح شود.

میزان حافظه و صفحه نمایش

قابلیت‌های کنترلر را بایستی از یک دیدگاه به دو دسته تقسیم بندی کرد: قابلیت‌های درجه یک یا با اهمیت اساسی و قابلیت‌های درجه دو یا با اهمیت کمتر. البته این درجه بندی ممکن است بسته به کاربرد متفاوت باشد. به عنوان نمونه در بسیاری از موارد حافظه برنامه، اندازه صفحه نمایش و رنگی بودن صفحه نمایش نبایستی به عنوان ملاک درجه اول برای انتخاب قرار گیرند.  چه بسیارند کنترلرهای ضعیف‌تر که حجم حافظه زیاد  و صفحه‌های نمایش بزرگ و رنگی خود را به عنوان ابزارهای تبلیغاتی مطرح می‌کنند در حالیکه در دیگر قابلیت‌های اصلی ضعیف هستند. نتیجه اینکه هر کنترلری که صفحه نمایش رنگی بزرگ و حافظه زیاد داشته باشد لزوما کنترلر خوبی نیست ولی معمولا کنترلرهای با قابلیت‌های بیشتر، دارای صفحه نمایش رنگی بزرگتر و حافظه بیشتر هستند.

كاربرد ماشين:

از یک دیدگاه می‌توان گفت که از یک ماشین فرز CNC می‌توان برای کاربردهای مختلفی مانند قالبسازي[۱] یا قطعه‌سازي (تك سازي، دسته‌اي يا سري) استفاده کرد. به غیر از اجزای مکانیکی که در نوع کاربرد بایستی مورد توجه قرار گیرد، قابلیت‌های کنترلر نیز باید مورد توجه قرار گیرد.  برخی از قابلیت ها در جداول مشخصات کنترلر دیده نمی شود ولیکن باعث ایجاد سهولت در کار می شود. به عنوان نمونه قابلیت کنترلر در ادامه برنامه ماشینکاری پس از توقف ناشی از شکست ابزار یا بیرون کشیدن ابزار برای اندازه‌گیری‌های حین کار معمولا عنوان نمی‌شود ولیکن نداشتن همین قابلیت در برخی کنترلرها باعث می‌شود اپراتور مجبور باشد نقطه مورد نظر را پیدا کرده، برنامه را از تعدادی خط قبل از آن تکه کند و دوباره برنامه را اجرا کند. در زمانی که تعداد خطوط برنامه بالاست (مانند ماشینکاری سطوح سه بعدی) دردسر و اشتباهات احتمالی ناشی از تکه کردن برنامه ها کم نیست.

در قالبسازی که ماشینکاری سطوح سه بعدی انجام می شود، شکل ظاهری سطح اهمیت دارد، خطوط تشکیل دهنده سطح به ویژه در حالت پرداختکاری بسیار کوچک هستند، قالب با تعداد ابزار کمی ساخته می‌شود و تنوع Featureها در شکل قطعه کمتر است؛ باید کنترلر با سرعت[۲] بیشتر انتخاب نمود. ولیکن قابلیت‌های خاص برنامه نویسی یا حجم حافظه چندان حایز اهمیت نیست. چرا که با وجود تکنولوژی DNC یا امکان استفاده از حافظه‌های جانبی، نیازی به حافظه بسیار زیاد روی کنترلر نیست. حجم برنامه‌های قالبسازی نیز معمولا آنقدر زیاد است که حتی کنترلرهای گرانقیمت با حافظه‌های زیاد هم ممکن است به ساخت قالب با روش DNC نیاز داشته باشند. اما به عنوان مثال در قالبسازی که از یک طرح قالب معمولا یک عدد ساخته می شود  اصلا نیازی به کنترلی با قابلیت برنامه نویسی پارامتریک نمی‌باشد. البته قالبهایی که تعداد زیادی حفره یکسان در آنها وجود دارد ممکن است نگاه دیگری نیاز داشته باشند.

برای قطعه سازی که دقت در درجه اول اهمیت قرار دارد، سطوح معمولا دو بعدی است، تنوع زیاد Feature در شکل قطعه وجود دارد، و تعداد ابزارهای مورد نیاز بیشتر است؛ باید کنترلری با تعداد ابزارهای بیشتر و قابلیت های برنامه نویسی بیشتر (پارامتریک و زیر برنامه و عملگرهای ریاضی) استفاده شود. در صورتی که تعداد قطعات تولیدی کم و تنوع آنها زیادتر است این قابلیت ها بیشتر مورد نیاز خواهد بود. البته به دلیل استفاده از نرم‌افزارهای گرفتن G-Code، متاسفانه اینگونه قابلیت های کنترلر که بسیار بر سرعت انجام کارها و انعطاف پذیری تاثیر دارد، در بین برنامه نویسان چندان مورد استفاده نیست.

وقتی کنترلری سرعت پایین تر دارد  به این معنا نیست که در کابردهای قالبسازی یا قطعات با سطوح پیچیده سه بعدی قابل استفاده نیست. بلکه به این معنی است که مدت زمان بیشتری برای انجام کار می‌طلبد در عوض سرمایه اولیه کمتری هم برای تهیه ماشین مورد نیاز است. در کشور ما که به ماشین به عنوان سرمایه نگاه می‌شود و هزینه اپراتور نسبت به کشورهای پیشرفته بالا نیست، شاید این قابلیت همیشه مهم نباشد چرا که وقتی از ماشین در سرعتهای بالا استفاده می شود فرسودگی بخش‌های مکانیکی بیشتر می شود، ماشین زودتر مستهلک می‌شود و نیاز به تعمیر و نگهداری پیدا می‌کند.

تعداد محورهای قابل کنترل

یک دستگاه CNC دارای دو نوع محور است. محورهای اصلی و محورهای کمکی. محورهای اصلی معادل همان درجات آزادی (اصلی) هستند که سه محور خطی (x, y, z) و سه محور دورانی (A, B, C) می باشد. محورهای کمکی محورهایی به موازات محورهای اصلی هستند که معمولا هدف آنها ایجاد دسترسی است. به عنوان مثال حرکت خطی میز گردان به موازات محور اسپیندل یک محور کمکی است (W). ماشینهای بزرگ یا سنتر که تعداد اعمال حرکتی بیشتری دارند نیاز به محورهای کمکی دارند.

برای کاربردهای معمول فرزکاری، کنترل حداقل سه محور همزمان و یک اسپیندل نیاز است. تعداد محورهای قابل کنترل در کنترلرهای با قابلیت بیشتر افزایش می یابد و طبیعی است که مثلا هنگامی که ماشین ۵ محوره یا ماشین سنتر با محورهای کمکی احتیاج است نیاز به قابلیت کنترل محورهای بیشتر می‌باشد. ولیکن زمانی که نیاز در حد سه محور است، صرف هزینه اضافی برای کنترلری با قابلیت کنترل تعداد بیشتری محور، ضرورتی ندارد و در واقع برای قابلیتی که در آینده بدون استفاده می‌ماند هزینه پرداخت می‌شود. تجربه نشان داده است که پس از خریدن دستگاه و استفاده از آن، افزودن محور اضافه به ماشینی با کنترلری با این قابلیت به ندرت رخ می‌دهد.

 

نوع کنترل (Open-loop یا Close-loop)

کنترلرهای open-loop مانند کنترلرهایی که با موتورهای پله‌ای (step motor) کار می‌کنند، کماکان وجود دارند و برای کارهای آموزشی و کارهایی که به دقت بالایی نیاز ندارند مورد استفاده قرار می‌گیرند لیکن طبیعتا برای کارهای صنعتی که دقت بالا مطرح است، نیاز به کنترلر close-loop باشد و اکثریت کنترلرها به ویژه کنترلرهای برند معروف از این نوع هستند. در برخی از کنترلرها حلقه موقعیت (position loop) به جای آنکه در کنترلر بسته شود یا به عبارتی کنترل موقعیت توسط کنترلر انجام شود در سرو درایو انجام می شود. در این کنترلرها سرو موتور به جای مود سرعت در مود موقعیت تنظیم می شود. سازندگان این نوع کنترلها از اصطلاح half-closed loop استفاده می‌کنند. این نوع کنترلرها در قبال از دست دادن بخشی از دقت، سرعت بالاتری دارند. به هر حال وقتی کنترلر از این نوع باشد نشان دهنده ضعیف تر بودن قدرت محاسباتی و کنترل آن است.

قابلیت پشتیبانی انواع انکودر

انکودرها به دو دسته دورانی و خطی[۳] دسته بندی می شوند که به نوبه خود هر کدام دارای انواع نسبی و مطلق هستند.

انکودرهای خطی نسبت به انکودرهای دورانی دقت بیشتری دارند[۴] چرا که در آخرین حلقه، پالس فیدبک را ارسال می کنند ولی در انکودرهای دورانی خطای گام بال اسکرو و خطای ناشی از تغییرات دمایی دیده نمی شود. اگر انکودر دورانی سر موتور نصب شده باشد، خطای تسمه، گیربکس یا کوپلینگ هم اضافه می شود. بنابراین اگر ماشین با دقت بالا مورد نیاز است و نصب انکودر خطی مد نظر است باید به قابلیت پشتیبانی این نوع انکودر توسط کنترلر توجه شود.

یکی از مزیت های انکودرهای مطلق نسبت به انکودرهای نسبی عدم نیاز به شناخت نقطه مرجع (Home یا Reference) است. با استفاده از انکودرهای مطلق نیاز به میکروسوییچ برای شناخت نقطه مرجع دستگاه مختصات ماشین از بین می رود و ضمن مقداری صرفه‌جویی ناشی از حذف فرآیند رفتن به نطقه مرجع هنگام روشن شدن ماشین، خطاهای ناشی از میکروسوییچ (که گاهی اوقات به گم کردن نقطه صفر معروف است) برطرف می‌شود. هنگام کار  دقیق با ماشین های دارای میکروسوییچ برای شناخت نقطه مرجع بهتر است زمانی که حین کار ماشین خاموش و روشن می‌شود، پس از به نقطه مرجع رفتن، یکبار دیگر صفر قطعه کار گرفته شود و به مقدار ذخیره شده در حافظه دستگاه اعتماد نشود.

 

نوع کنترلر (Microprocessor-Base   یا PC-Base)

هنگامی که در کنترلر از یک کامپیوتر با سیستم عامل مرسوم و تجاری (مثلا ویندوز) استفاده می شود آن کنترلر PC-Base نامیده می شود. عیب این نوع کنترلر وابستگی به سیستم عامل است و هر اتفاقی برای سیتسم عامل بیفتد کنترلر از کار می‌افتد. سیستم عامل تجاری چشم اسفندیار این نوع کنترلرها است چرا که این سیستم های عامل به سادگی ویروسی می‌شوند و قابلیت اطمینان لازم را برای انجام کارهای صنعتی ندارند. اگر کامپیوتر مورد استفاده هم یک کامپیوتر صنعتی نباشد مشکلات بیشتر خواهد شد[۵].

كنترلرهاي PC-Base به دليل استفاده از يك كامپيوتر، قابليت‌هایی مانند user interface  زيبا، حجم حافظه بسيار بالا و انواع پورت ارتباطی به ویژه پورت USB در اختيار مشتري قرار مي‌دهد و در تبلیغات آنها از این موارد استفاده می‌شود. داشتن این قابلیت ها خوب است البته به شرطی که ابتدا دیگر قابلیت های اصلی در اختیار باشد.

در عوض کنترلرهای PC-Base ارزانتر هستند، وابستگی در تامین آنها کمتر است و امکان استفاده از کرنل‌های محاسباتی کد باز (open source) در آنها وجود دارد. با استفاده از این امکان می‌توان با سهولت بیشتر کنترلرهای بالاتر از سه محور ساخت که در شرایط تحریم کنونی برای کشورمان برخی از نیازها از این طریق قابل مرتفع شدن است.

قابلیت مونیتورینگ همزمان برنامه PLC

مونیتورینگ همزمان برنامه PLC، ابزار قدرتمندی برای تعمیرات و فهم عیوب ماشین می باشد. برخی کنترلرها این قابلیت را با اتصال کامپیوتر و برخی دیگر روی خود صفحه نمایش کنترلر دارند. نداشتن این قابلیت ضعفی در توان تعمیر و نگهداری ماشین محسوب می گردد.

پورت‌های ارتباطی

می توان گفت همه کنترلرها پورت RS232 را برای تبادل اطلاعات بین کامپیوتر و کنترلر در اختیار می گذارند و نیاز اصلی به ارتباط کامپیوتر با کنترلر برای ذخیره کردن برنامه های ماشینکاری در کنترلر یا اجرای مستقیم آنها از طریق کامپیوتر (DNC) مرتفع می شود. ولیکن داشتن دیگر پورتهای ارتباطی مانند پورت شبکه، کارت حافظه، کارت PCMCIA و به ویژه پورت USB باعث سهولت کار می‌شود، ضمن آنکه به افزایش حافظه کنترلرهای microprocessor base که معمولا حافظه کمی دارند کمک می کند. البته بایستی توجه داشت که در برخی کنترلرها با پورت USB نمی توان زیربرنامه ها را اجرا کرد.

تعداد ورودی – خروجی

برای خریدار یک دستگاه CNC این مساله اهمیتی ندارد. چرا که سازنده دستگاه CNC مجبور است کنترلری برای ماشین انتخاب کند که جوابگوی نیازهای ماشین به تعداد ورودی – خروجی باشد و این مساله قبلا لحاظ شده و نیاز به فکر ندارد. ولیکن برای سازنده یک دستگاه CNC لازم است ابتدا تعداد ورودی – خروجی  های مورد نیاز محاسبه شود سپس کنترلر متناسب انتخاب شود. به همین دلیل است که یک سازنده برای نمونه برای یک ماشین سنتر افقی با مکانیزم تعویض پالت و تعویض ابزار اتوماتیک و محورهای کمکی خود به خود مجبور است کنترلری از رده بالاتری انتخاب کند چرا که معمولا تعداد ورودی- خروجی ها با رده کنترلر تناسب دارد.

سابقه سازنده

نتیجه سابقه سازنده در جداول مشخصات ماشین به چشم نمی‌آید و تنها زمانی معلوم می شود که شما دستگاهی با کنترلر کم سابقه خریداری کرده باشید و حین کار به حالت‌های خاص برخورد کنید. وقتی سابقه سازنده کمتر باشد، حالت های خاص را کمتر تجربه کرده است لذا این حالت ها را کمتر پیش بینی و رفع کرده است و اشکالات حین کار با آن بیشتر خواهد بود.

تعمير و نگهداري

هر چه کنترلر پیچده تر باشد به ویژه کنترلرهایی که شرکت مادر آنها به کشورهای آمریکا و ژاپن بر می‌گردد، در شرایط فعلی تحریم ایران، مشکل تامین قطعات یدکی بیشتر می‌شود. البته این نکته را نباید فراموش کرد که قابلیت اطمینان قطعات سیستم‌های گرانتر معمولا بیشتر است ولی به هر حال نیاز به تعمیر و نگهداری احتمالی را نباید از نظر دور داشت. از سوی دیگر با افزایش پیچیدگی کنترلر، تعمیرات آن انحصاری نیز می‌گردد و تعداد افراد یا شرکت‌هایی که توان و تخصص تعمیر و نگهداری این کنترلرها را دارند یا توان تامین قطعات آنها را دارند، بسیار کمتر می شود.

 

مهارت و تجربه استفاده کننده (کاربر)

برای رسیدن به اهداف بزرگ باید گام به گام قدم برداشت و به مرور زمان پیشرفت کرد. در صورتی که کاربر ماشین تازه‌کار است یا تجربه کمی در استفاده از ماشین های CNC دارد بهتر است در ابتدا از کنترلهای ارزانقیمت‌تر و با پیچیدگی کمتر استفاده نماید و به مرور زمان با افزایش دانش فنی، تجربیات و افزایش کمیت یا کیفیت محصولاتی که تولید می‌کند، متناسب با شرایط کاری خود به انتخاب کنترلرهای با قابلیت بیشتر برای خریدهای بعدی و توسعه خود اقدام نماید.

کسی که به تازگی رانندگی یاد گرفته خطرناک است یک خودروی گران قیمت را براند. چرا که مهارتش کم است و در صورت بروز اشتباه که برای یک فرد تازه کار بسیار محتمل است سرمایه زیادی را به خطر می اندازد. در ضمن افراد یا شرکت هایی که سابقه کمتری دارند معمولا توان مالی کمتری نیز دارند.

هنگامی که فرد تازه کار است حتی در صورت امکان تهیه کنترلر قویتر به دلیل نوع کارها و توان فنی و تجربی خود معمولا امکان استفاده از قابلیت های زیاد یک کنترل با قابلیت بیشتر و طبعا گرانتر را ندارد؛ و قابلیت های زیاد کنترلر کمکی به کسی که نمی تواند از آنها استفاده کند، نمی کند. مثال واضح این کار افرادی هستند که حتی از دفترچه نشانی گوشی موبایل خود استفاده نمی‌کنند یا یک پیام کوتاه نمی فرستند ولیکن گوشی فوق العاده گرانقیمت دارای انواع قابلیت‌ها خریداری می‌کنند که برخی از آنها حتی توسط شبکه مخابراتی ما پشتیبانی نیز نمی‌گردد.

همچنین شرکت های تازه‌کار – به ویژه در کشور ما- ممکن است برای بقا مجبور باشند کارهای مختلف انجام دهند تا در نهایت در یک زمینه ثبات پیدا کنند. تنوع کارها باعث می‌شود امکان استفاده از یک کنترلر یا یک ماشین خاص برای آنها سخت‌تر باشد چرا که نمی‌دانند چه قابلیت‌هایی برای آنها بیشتر مورد نیاز است و مجبورند از همه قابلیت‌ها حداقلی در اختیار داشته باشند.

جمع‌بندی

.با توجه به مواردی که در بالا ذکر شد همیشه بیشترین قابلیت به معنای بهتر بودن نیست. حتی به غیر از قیمت شرایط دیگری نیز بایستی در نظر گرفته شود تا انتخاب انجام شده با نیازها تناسب داشته و انتخاب، انتخاب درستی باشد. چه بسا در شرایطی پیکان از بنز بهتر باشد.

 

[۱] ساخت قطعات باسطوح سه بعدی پیچیده مانند قطعات صنایع هوایی یا پره های توربین نیز نیازهایی شبیه کاری قالبسازی دارند. به طور کلی برای اینگونه کارها نیاز به ماشینهای سرعت بالا (High speed) می باشد که علاوه بر کنترلر بایستی مشخصات مکانیکی ماشین نیز متناسب باشد.

[۲] سرعت کنترلر به دو عامل بستگی دارد: سرعت انتقال داده (Data Transfer Rate) و Look-ahead block. در این میان پارامتر دوم اهمیت بیشتری دارد. سرعت انتقال داده با واحد بیت بر ثانیه مشخص می شود. از آنجا که کنترلرهای امروزی سرعت انتقال داده نسبتا بالایی دارند این پارامتر عامل محدود کننده‌ای به شمار نمی‌رود هر چند که در یک انتخاب وسواسانه بهتر است بررسی شود. Look-ahead block تعداد خطوطی از برنامه است که قبل از اجرا توسط کنترلر پروسس می‌شود و از این طریق با بهینه کردن شتاب‌ها، باعث می‌شود که پیشروی ماشینکاری هر چه بیشتر به پیشروی برنامه ریزی شده نزدیک شود و ماشین هنگام اجرای برنامه مکث نداشته باشد. هنگامی که مسیر ماشینکاری از تعداد زیادی خطوط کوچک تشکیل شده است (مثل سطوح سه بعدی) این نکته حایز اهمیت بیشتری است. البته برخی نرم افزارهای CAD/CAM قابلیتی دارند که یک منحنی به جای تعداد زیادی خط جایگزین می کنند و از این طریق تعداد بخش‌های تشکیل دهند سطح را کاهش می‌دهند. البته طبق محاسباتی که  یک مهندس شرکت Fanuc انجام داده است، حداکثر ۱۰۰ بلوک Look-ahead block برای اکثر قابلیت های سرعت بالا کفایت می‌کند و تلاش سازندگان کنترلر برای سرعت بالاتر از این مقدار، کاربرد ندارد. در ضمن ایشان متناسب با اندازه خطوط تشکیل دهنده سطح مقدار Look-ahead block  را محاسبه کرده و در یک جدول ارائه کرده است.

[۳] در اصطلاح مرسوم بازار به انکودرهای دورانی، انکودر و به انکودرهای خطی، خط کش گفته می‌شود. البته این مورد زمانی مطرح می شود که انکودر وسیله اندازه گیری باشد نه رزولور.

[۴] در عوض انکودرهای خطی گرانتر هستند، حساس تر بوده و نصب آنها مشکل تر است.

[۵] تجربه  یک بازدید:در قسمت دیگ های احیای کارخانه آلومینیوم المهدی آنقدر میدان مغناطیسی قوی بود که ساعت‌ها از کار می‌افتادند، شارژ موبایل‌ها خالی می‌شد و کلیدها در دست افراد به سمت دیگ‌ها قرار می‌گرفتند، ولیکن PLC ها که از سری S5 مارک Siemens بود بدون اشکال کار می کردند.